Homerische Hymnen | Hymn 5 : Aan Aphrodite | Samenvatting

Samenvatting

In tegenstelling tot de hymnen aan Hermes en Apollo, begint “Aan Aphrodite” niet met een verslag van de geboorte van de godin. Haar komst komt aan de orde in Hymne 6. In plaats daarvan somt de spreker de drie godinnen op die Aphrodite niet kan manipuleren. De eerste is Athena, de godin van de wijsheid, de oorlog, de wiskunde en de kunsten. De tweede is Artemis, de godin van de jacht. En ten derde is er Hestia, de godin van het haardvuur en het huiselijke leven.

Daar Aphrodite de godin is van de liefde, de vruchtbaarheid en de schoonheid, kan geen van de mannelijke goden op de Olympus haar listen weerstaan. Aphrodite houdt ervan de goden en godinnen verliefd te laten worden op stervelingen, en zelfs Zeus valt ten prooi aan haar listen wanneer Aphrodite hem zijn vrouw Hera doet vergeten. Zeus neemt uiteindelijk wraak door Aphrodite verliefd te laten worden op een knappe Trojaanse herder genaamd Anchises (in sommige vertalingen gespeld als Ankhises). Aphrodite gaat naar haar altaar op Paphos, waar de drie Gratiën haar baden, haar zalven met zoet geurende olie, en haar prachtig kleden. Dan vertrekt Aphrodite om Anchises te zoeken. Onderweg vermaakt zij zich door de dieren die zij passeert te laten paren met andere diersoorten.

Als Aphrodite eindelijk Anchises vindt, is hij overweldigd door haar schoonheid en de opsmuk die zij draagt. Hij herkent haar als godin, belooft haar nederig een heiligdom te bouwen en vraagt haar hem geluk te brengen. Aphrodite beweert dat ze geen godin is, maar een sterfelijke prinses uit Phrygia. Hermes heeft haar uit haar huis weggerukt om met Anchises te trouwen. Ze smeekt Anchises haar voor te stellen aan zijn familie, “ongetemd en onbeproefd” als ze is, met de belofte dat zij haar een waardige vrouw voor hem zullen vinden. De verrukte Anchises neemt haar onmiddellijk mee naar bed en valt dan in slaap. Aphrodite keert terug in haar godinnengedaante voordat ze hem wekt. Verschrikt door haar grootsheid smeekt Anchises haar hem niet te doden. Aphrodite verzekert hem dat hij nu de goden dierbaar is en dat hij een zoon zal krijgen, Aeneas (ook wel gespeld als Aineias), die over Troje zal heersen. Maar omdat zij onsterfelijk is, kan Aphrodite de gedachte niet verdragen om Anchises mee te nemen naar de Olympus. De “genadeloze, nivellerende ouderdom” zal hem spoedig overwinnen, net als alle stervelingen.

Aphrodite voegt eraan toe dat zijzelf, omdat zij voor het eerst verliefd is geworden op een sterveling, te schande is gemaakt en dat de andere goden haar voor altijd zullen bespotten. Zij heeft een zoon verwekt bij Anchises. Zij zal de baby aan nimfen geven die voor hem zullen zorgen tijdens zijn kindertijd, en wanneer het kind vier jaar oud is, zal Aphrodite hem naar zijn vader brengen. De godin voegt eraan toe dat ze deze belofte alleen zal nakomen als Anchises hun verbintenis geheim houdt. Als hij het aan iemand vertelt, zal hij “de toorn van de goden vrezen.”

Analyse

De hymne is ongewoon in die zin dat zij zowel Aphrodite’s krachten prijst als haar zwakte toont. De opening van deze hymne is geen overvloedige lofzang op de godin. In plaats daarvan legt de dichter uit waarom Athena, Artemis, en Hestia immuun zijn voor Aphrodite’s listen. Alle drie hebben ze gaven die die van Aphrodite lijken te overtreffen. Het is waar dat zij seksueel verlangen kan opwekken bij mensen en dieren, maar Athena kan mensen leren om mooie, nuttige voorwerpen te maken, waarbij zij “ieders geest inspireert”, en zij speelt een cruciale rol in de uitkomst van gevechten. Artemis, de godin van de jacht, laat Aphrodite er zacht uitzien. Hestia, de godin van het haardvuur, zit op een ereplaats op de berg Olympus, en haar eed om maagd te blijven verleent haar een zuiverheid die Aphrodite niet bezit.

Het feit dat deze drie godinnen de enigen zijn die Aphrodite kunnen weerstaan, suggereert dat de goden die haar niet kunnen weerstaan zwakker zijn dan hun vrouwelijke tegenhangers, waardoor Aphrodite’s veroveringen minder indrukwekkend lijken. Bovendien heeft de godin, totdat Zeus Aphrodite’s verlangen naar Anchises beveelt, nooit seksuele gemeenschap gehad met een sterveling. Zij spreekt over de grote schande die zij daardoor lijdt. Vanuit een traditioneel mannelijk gezichtspunt is haar macht “vrouwelijk”, niet zoveel waard als de mannelijke krachten van haar halfzussen.